بررسی انواع پشم
پشم، یک الیاف طبیعی است که از گوسفندان و دیگر حیوانات به‌دست می‌آید. انواع مختلفی از آن وجود دارد، مانند کشمیری که از بز کشمیری، کیویوت که از گاوعنبر، پوستین یا خز که از بایسون، آنگورا که از خرگوش و پشم شتر که از شتران گرفته می‌شود.
این الیاف از پروتئین و درصد کمی چربی تشکیل شده است و به همین دلیل، از نظر شیمیایی کاملاً متفاوت از پارچه‌های متداول‌تر مانند پنبه است که عمدتاً از سلولز تشکیل شده‌اند.
در سال 2019، منسوجات پایه این الیاف حجم 12.6٪ از بازار را به خود اختصاص داده‌اند. الیاف مورد نظر که به کراتین نیز معروف است، از هیدروژن، نیتروژن، کربن و گوگرد تشکیل شده است. این محصول عمدتاً در ساخت لباس‌های زمستانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، این پشم قابل بازیافت و تجدیدپذیر است و دارای خواص ضد آب و استحکام خوبی است، به همین دلیل تقاضای محصولات پشمی بسیار بالاست.
پشم گوسفند ایرانی
نمونه‌های اهلی و وحشی گوسفند و بز بیشتر در بخش‌های سردسیر و ارتفاعات زندگی می‌کنند. این موضوع باعث توسعه و تحریک رشد پوشش ضخیم در این موجودات می‌شود. شاید یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های انسان برای اهلی و دست‌آموز کردن حیوانات، نیاز به انواع پشم و الیاف پشمی بوده است. چرا که انسان اولیه می‌توانست گوشت مورد نیاز خود را به کمک شکار تأمین کند، اما دسترسی به شیر و پشم نیازمند پرورش و مدیریت حیوانات بود. اهلی کردن گوسفند و بز تقریباً همزمان با سکونت انسان‌ها و تبدیل زندگی شکارگری به مدیریت منابع طبیعی توسط انسان بود.
پیشرفت پرورش گوسفند و صنایع نساجی با پیشرفت تمدن بشری همزمان بوده است. به‌کارگیری سرانهٔ الیاف حیوانی در طول سالیان گذشته افزایش چشمگیری داشته است. پس از اهلی کردن و شناخت بیشتر انسان‌ها از گوسفند و پشم و پرورش نژادهای گوناگون گوسفند، بخشی از نژادهای گوسفند برای تولید و فرآوری انواع پشم به‌کار گرفته می‌شود. از ابتدای تاریخ، وظیفهٔ پشم گوسفند مراقبت و گرم نگه‌داشتن موجودات زنده بوده است که پس از اهلی کردن توسط انسان مورد استفاده قرار گرفته است.
معرفی انواع پشم
با توجه به تولید آن توسط گوسفندان، نژادهای گوسفند در جهان را می‌توان به پنج گروه کلی تقسیم کرد. انواع پشم را می‌توان براساس نوع حیوانی که از آن تولید شده است، دسته‌بندی کرد. برخی از انواع پشم عبارت‌اند از:
1. گوسفند: این نوع پشم بیشترین مقدار تولید را در بین انواع پشم‌ها دارد و در صنعت پارچه‌بافی، قالی‌بافی، نساجی و صنایع دیگر استفاده می‌شود. موی گوسفند متناسب با نوع گوسفند می‌تواند بافت، رنگ و کیفیت متفاوتی داشته باشد. در ادامه به‌طور کامل انواع پشم گوسفند را بررسی کرده‌ایم.
2. پشم بز: این نوع الیاف به دلیل ظرافت و نرمی آن، برای تولید پارچه‌هایی با الگوها و طرح‌های خاص استفاده می‌شود.
3. پشم شتر: پشم شتر، پشمی است که از پوست شتر به‌دست می‌آید. پشم شتر به دلیل خواص متعددی که دارد، از جمله مقاومت بالا در برابر آب و هوای سخت، مقاومت بالا در برابر آتش، عایق حرارتی و جذب رطوبت، در صنایع مختلف به کار می‌رود. پشم شتر برای تولید لباس‌های سردسیری مانند کفش، جوراب، کاپشن، کلاه، دستکش و پالتو استفاده می‌شود. همچنین، پشم شتر به دلیل خواص ضدباکتریایی، برای تولید فرش و کف‌پوش نیز به کار می‌رود. موی شتر به دلیل سازگاری با پوست انسان و کمتر بودن احتمال آلرژی، به عنوان جایگزینی برای پشم گوسفند در برخی از محصولات پوشاک و لوازم خانگی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4. الاغ: الاغ به دلیل خصوصیات مرطوب‌کنندگی و نرمی آن در تولید برخی از الیاف استفاده می‌شود. این الیاف معمولاً برای مصارف پزشکی استفاده می‌شود.
الاغ
5. شاه‌بلوط: این الیاف از پوست درخت شاه‌بلوط به‌دست می‌آید و به دلیل قدرت جذب رطوبت و تنفس پوست، برای تولید لباس‌های ورزشی و فعالیت‌های بیرونی استفاده می‌شود. با این حال، استفاده از این الیاف امروزه به دلیل هزینه و انرژی زیاد، به‌طور قابل توجهی کاهش یافته است.
6. الاغ آلپاکا: این پشم از آلپاکا، حیوانی که در کشورهای آند و پرو زندگی می‌کند، به‌دست می‌آید و به دلیل نرمی و ظرافت آن، برای تولید پوشاک و لوازم خانگی استفاده می‌شود.
7. کرم ابریشم: این فرآورده از کرم ابریشم به‌دست می‌آید و به دلیل نرمی و لطافت آن، برای تولید لباس‌های گران‌قیمت و لوازم دکوری استفاده می‌شود. جهت بررسی کامل‌تر پشم‌ها به مقاله «پشم چیست؟» مراجعه فرمایید. لازم به ذکر است که کرم ابریشم نیز از انواع الیاف است، نه پشم.
بررسی مدل های مختلف پشم گوسفند
گوسفندان ظریف
این گوسفندان اکثراً به عنوان گوسفندان مرتع شناخته می‌شوند و به منظور تولید پشم پرورش می‌یابند.. این گوسفندان اساساً از نژاد مرینوس و آمیخته‌های آن تشکیل شده‌اند که از اسپانیا به سراسر جهان منتقل شده‌اند. نام‌های این نژاد با توجه به کشورهای پرورش‌دهنده آن‌ها متفاوت است. مثلاً نام‌هایی مانند رامبویه، مرینوس فرانسوی و مرینوس آمریکایی دارند. این نژادها بیش از ۱۰ پوند (۴ کیلوگرم) پشم تولید می‌کنند و مقدار عرق و چربی آن‌ها بالاست.
پس از شستشو، وزن آن تا ۴۰ تا ۷۰ درصد کاهش پیدا می‌کند. قطر الیاف آن‌ها بین ۱۷ تا ۲۴ میکرون متفاوت است. طول دسته‌الیاف آن‌ها ۲ تا ۴ اینچ (۵ تا ۱۰ سانتی‌متر) است و معمولاً در درجه S۶۰ یا بالاتر درجه‌بندی می‌شوند. موی آن‌ها به دلیل نرمی، ظرافت، مقاومت و الاستیسیته کافی و قدرت ریسندگی بالا، در تولید پارچه‌های ظریف فاستونی، کشباف، زیرپوش‌های ظریف و انواع پوشش‌های لطیف به کار می‌رود. از پشم‌های این حیوان برای تولید لباس زمستانی استفاده می‌گردد.
پارچه تولید شده از پشم
گوسفندان متوسط
گوسفندان بافت متوسط در اصل در انگلستان پرورش داده شده‌اند و گاهی آن‌ها را جزو نژادهای گوشتی طبقه‌بندی می‌کنند. این گروه دارای رشد سریع و قوام قوی است و فرآورده آن‌ها از نظر درخشندگی روشن‌تر از مرینوس و بازدهی آن‌ها پس از شستشو بیشتر از مرینوس است. در تهیه منسوجات کشباف، کاموا، پارچه‌های زنانه و مردانه و پتو از الیاف این گوسفندان استفاده می‌شود.
گوسفندان آمیخته
گوسفندان آمیخته در حد پشم‌های متوسط هستند، اما بلندتر از آن‌ها بوده و مقدار تولیدشان بیشتر از نژادهای نمونه ظریف و متوسط است. این نژادها معمولاً از آمیخته‌های گوسفندان نمونه متوسط و گوسفندان گوشتی تشکیل شده‌اند. موی آن‌ها به دلیل متانت و الاستیسیته خوبشان، در تولید پارچه‌های کشبافی، پتو، زیرپوش و انواع پوشاک استفاده می‌شود. قیمت این نوع پشم نسبت به پشم شتر کمتر است. این نوع موی در حقیقت یکی از محبوب‌ترین نوع از انواع پشم به شمار می‌آید. چرا که علاوه بر فراوانی و کیفیت بالا، بسیار متداول بوده و در جهان نمونه‌های زیادی از این نوع پشم یافت می‌شود.
گوسفندان کوتاه
گوسفندان موی کوتاه از نژادهایی هستند که برای تولید الیاف کوتاه پرورش داده می‌شوند. این گوسفندان اغلب از نژادهای کراس دورست و آمیخته‌های آن تشکیل شده‌اند. فرآورده آن‌ها نازک و نرم است و قابل استفاده در تولید پارچه‌های لطیف، کشباف و زیرپوش است.
گوسفندان چرمی
گوسفندانی که الیاف چرمی دارند از نژادهایی هستند که موی ظریفی ندارند و بیشتر برای تولید چرم پرورش داده می‌شوند. این گوسفندان از نژادهایی مانند دورست، کراس و رمنی تشکیل شده‌اند. چرم آن‌ها ضخیم و قوی است و در تولید لباس‌های چرمی، کفش و انواع صنایع چرمی استفاده می‌شود. قیمت چرم همواره بالا بوده است. اگر توانایی تهیه لباس چرم را ندارید، استفاده از محصولات ساخته‌شده از انواع پشم مختلف را به شما توصیه می‌کنیم. لباس گرم نیز معمولاً از این نوع پشم تهیه می‌شوند.
انواع پشم گوسفند
در کل، نژادهای گوسفند پشمی برای تولید این الیاف با ویژگی‌های متفاوتی پرورش داده می‌شوند و آن‌ها در تولید انواع منسوجات، پوشاک و صنایع خاص مانند صنایع چرمی استفاده می‌شوند.
گوسفندان با موی بلند
گوسفندان با موی بلند، بیشتر به منظور تولید گوشت پرورش داده می‌شوند و به دلیل اندازه بزرگشان، بزرگ‌ترین نژاد گوسفندان در جهان هستند. فرآورده آن‌ها در حالتی که درخشان نیست به طور متوسط حدود ۴۴ تا ۵۰ سانتی‌متر و طول تارهای آن ۶ تا ۹ اینچ است. اما در حالتی که درخشان هستند، ظرافت موی آن‌ها در حدود ۳۶ تا ۴۴ سانتی‌متر و طول تارها ۸ تا ۱۵ اینچ است.
الیاف این نوع گوسفندان برای تهیه پارچه‌های اورکت، پتو، نمد و سایر بافته‌های گرم استفاده می‌شود. برای نمونه‌های درخشنده، از آن‌ها برای تهیه قیطان‌های پشمی، آستری، پارچه‌های براق و نمد استفاده می‌شود. نژادهای رامنی، لینکلن، لیسیستر و بردرلیسیتر از جمله گوسفندان با موی بلند هستند که عمدتاً در انگلستان و در شرایط مرطوب، سرد و پرعلف پرورش می‌یابند. جهت مشاهده لباس گرم مردانه که از این نوع پشم تهیه شده است، بر روی متن قرمز کلیک کنید. این نیز یکی از انواع پشم است.
گوسفندان با موی ضخیم یا الیاف قالی
گوسفندانی با فرآورده ضخیم، مویی دارند که در صنعت قالی‌بافی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به همین دلیل به آن‌ها گوسفندان با الیاف مخصوص قالی نیز گفته می‌شود. ظرافت الیاف آن‌ها بین ۳۵ تا ۵۰ میکرون و طول آن‌ها تا ۳۸۰ میلی‌متر است
با توجه به اینکه صنعت قالی‌بافی به الیاف خاصی نیاز دارد که از تفاوت‌های طول و قطر موی نژادهای مختلف برخوردار است، فرآورده گوسفندان با الیاف ضخیم، بهترین ماده اولیه برای بافت قالی محسوب می‌شود. نمونه این نوع گوسفندان شامل اختلاطی از الیاف حقیقی، هتروتیپ، مو و کمپ می‌باشد.
فرآورده این نوع گوسفندان دارای خصوصیات متنوعی است و قطر و طول تار مو در آن‌ها ممکن است به ترتیب ۷۰ میکرون و ۳۰ سانتی‌متر برسد. عواملی مانند شرایط جغرافیایی، تغییرات آب و هوایی، نوع علوفه، تغذیه و مراقبت از گوسفندان می‌تواند به شکل قابل توجهی بر کیفیت آن تأثیر بگذارد. گوسفندان با موی کوتاه نیز یکی از انواع پشم است که در ادامه به معرفی آن خواهیم پرداخت.
گوسفندان با موی کوتاه
گوسفندان با موی کوتاه، فرآورده‌ای دارند که در مقایسه با دو نوع قبلی کوتاه‌تر است و بیشتر در مناطق گرمسیری پرورش داده می‌شوند. الیاف این نوع گوسفندان ریزتر و ظرافتشان کمتر از دو نوع قبلی است. طول آن‌ها به طور میانگین حدود ۲ تا ۴ اینچ است. این نوع محصول در ایران فراوان است و از آن برای بافت کلاه نمدی و تولید سایر محصولات به کار می‌رود.
به دلیل کوتاهی موی آن‌ها، برای تولید البسه، گرمکن و محصولات دیگر که به پشم گرم نیاز دارند، مناسب نیستند. اما به دلیل مقاومت بالای آن‌ها در برابر شرایط آب و هوایی سخت و مراقبت آسان، برای تولید گوشت و شیر و همچنین استفاده در صنایعی مانند کرک، پوست‌های چرمی و غیره بسیار مناسب هستند.
نژادهایی مانند دورست، کتهایی، کاتادین و سفیدلنکلن از جمله گوسفندان با موی کوتاه هستند که در مناطق گرمسیری مانند استرالیا و آفریقای جنوبی پرورش داده می‌شوند.
البته باید دقت داشت که محصولات موجود در سایت فراگرم از جنس پشم شتر نیستند. در حقیقت، این محصولات از نخ و سایر الیاف درجه یک تولید می‌شوند. در نتیجه، این محصولات و لباس‌ها به نام پشم شتر در بین مردم رواج پیدا کرده‌اند. فروشگاه فراگرم تضمین صددرصدی به شما بابت گرم بودن محصولات طرح پشم شتر می‌دهد. لباس گرم زنانه فروشگاه نیز دارای ضمانت گرماست. در این بخش، به‌صورت کامل انواع پشم را معرفی کردیم.
تفاوت پشم با مو
تفاوت پشم و مو
تفاوت پشم و مو در چند نکته اساسی است. به طور کلی می‌توان بیان کرد که پشم ظریف‌تر، کوتاه‌تر و دارای موج و قابلیت ارتجاعی است. این در حالی است که مو معمولاً بلندتر، زبرتر و غیرارتجاعی است. همچنین بر هر تار مو پولک‌های ریز و زیادی قرار دارد که با چشم انسان مشاهده نمی‌شود و تنها با میکروسکوپ می‌توان آن‌ها را دید.
این پولک‌ها همچون لایه‌های تونل بر روی هم قرار گرفته‌اند. تفاوت مو با پشم این است که در مو، این پولک‌ها به حالت صاف بر روی هم قرار گرفته‌اند، اما در پشم نوک آن‌ها بیرون زده است. مجعد (حالت فر) بودن پشم آن را برای تهیه الیاف پارچه، نمونه بسیار مناسبی کرده است.
انواع پشم و موی حیوانات را می‌توانید قبل از استفاده مورد آزمایش قرار دهید. پشم گوسفند و پشم بز از جمله انواع پشم هستند که در ایران کاربرد بیشتری دارند. از پشم این دو حیوان در تولید انواع البسه، تشک و الیاف استفاده می‌شود. از آن‌جایی که موی گوسفند و بز از نظر قیمت باارزش نیست، نیازی به آزمایش این نمونه از پشم‌ها وجود ندارد. از جمله انواع پشم گران‌قیمت، می‌توان به موی آهو اشاره کرد. پشم آهو معمولاً بسیار کمیاب و گران‌قیمت است. برخلاف تفاوت پشم و مو که در بالا بیان کردیم، تفاوت پشم حیوانات با یکدیگر بسیار ساده و قابل تشخیص است.