توضیحات
استان قم بر خلاف طبیعت گرم و کویری، دارای تالاب
های بسیاری می باشد. یکی از این تالاب های زیبا که در تمام فصول سال آب دارد تالاب
بهشت معصومه می باشد و از جاذبه های طبیعی قم می باشد
تالاب بهشت
معصومه قم یکی از زیباترین و بکرترین جاذبه های گردشگری در کشور است که کمتر
شناخته شده است از آنجا که استان قم کریدور تالاب های شمال و جنوب است، شاهد حضور
گونه های حیوانی متنوعی در تالاب بهشت معصومه است.
مشکل اساسی در این تالاب وجود شکارچیان در این
منطقه است که البته اداره کل محیط زیست استان قم از طریق نصب تابلوهای هشدار دهنده
و همچنین اسقرار محیط بانان در این منطقه از بروز شکار غیرمجاز در این محدوده به
طور ویژه جلوگیری کرده است. شکارچیان معمولاً اردک‌ها را شکار میکنند و یکی از
عواملی که می‌تواند مانع از حضور گردشگر در این منطقه باشد، حضور شکارچیان است.
تالاب بهشت معصومه قم یکی از تالاب های زیبای استان
قم و از جاذبه های طبیعی و گردشگری است که در شمال شهر قم در حدود 20 کیلومتری
جنوب تالاب حوض سلطان در 3 کیلومتری حاشیه شرقی اتوبان قم تهران قرار گرفته که
وسعت آن به پنچ هکتار می رسد. این تالاب علاوه بر ورود آب های سطحی فصلی، در واقع
مجموعه چشمه های کویری است که آب این چشمه ها به هم می پیوندند و آبگیرهای دائمی
را ایجاد می کنند. گفتنی است تالاب بهشت معصومه قم در کنار میدان نفتی البرز، نخستین
میدان های نفتی کشور قرار گرفته که در فوران یکی از چاه های نفتی آن بزرگترین
فوران چاه نفت در تاریخ در گینس ثبت شده است.
بر خلاف دیگر تالاب های استان، این منطقه هر ساله
به ویژه در فصل زمستان شاهد مهاجرت گونه های مختلفی از پرندگان به خصوص پرنده نکری
می باشد و حسن دیگرش این است که تپه های ماهوری که در اطراف وجود دارد این اجازه
را به شما می دهد که به راحتی پرنده ها را از نزدیک مشاهده کنید.
گونه های گیاهی بسیاری در این تالاب به چشم می خورد
از جمله فیتوپلانکتون ها و گیاهان نی، جلبک های بنتیک، بن در آب و ... . همچنین به
دلیل نفت خیز بودن منطقه، آثار نفت و گودال های بزرگی در اطراف تالاب وجود دارد که
حتما با دیدن آن ها حیرت زده خواهید شد.
به گفته کارشناسان محیط زیست وجود سایت تخلیه زباله
در نزدیکی این تالاب هشدار جدی است پرندگانی که به دلیل تخریب زیستگاه ها، برای
تغذیه به سایت زباله رو می آورند فاجعه‌ای که شاید باعث منقطع شدن نسل این گونه
پرندگان باشد.
تالاب غدیر؛ در جنوب خاوری استان قم، در فاصله‌ی ۱۰
کیلومتری غرب دریاچه‌ی نمک و دشت مسیله است. گستره‌ی آن به سه هزار هکتار می‌رسد و
تالابی شور و فصلی شناخته می‌شود.
تالاب غدیر هیچ‌گونه رودخانه‌ای ندارد و سفره‌های
آبی آن گستره آبِ تالاب را برآورده میکنند. این تالاب دو دهه خشک بود اما بارش‌های
بهاری امسال آن را از خشکی رهایی بخشید دسترسی به تالاب غدیر، از آن‌رو که جاده‌ای
ندارد، دشوار است.
تالاب مُرِه؛ این تالاب ۱۰ هزار هکتاری، در شمال
استان قم، در کیلومتر ۵۰ جاده ی قم به گرمسار و در جنوب کوه مُره جای گرفته است.
از همین‌رو، به تالاب مُره نامور است. تالاب مُره در گوشه‌ی باختری (:غربی) گستره‌ی
نگاهبانی شده‌ی کویر و در دشت مسیله دیده می‌شود.
در گذشته از آن‌رو که پیرامون تالاب باتلاقی بود
دسترسی به آن دشوار بود اما با ساخت جاده‌ی قم-گرمسار در پیرامون تالاب، راه رسیدن
به آن آسان شده است.
آب تالاب مُره لب‌شور است و در فصل گرم به شکل دشت‌های
رُسی نمایان می‌شود اما در فصل سرد، به‌ویژه هنگام راه افتادن سیلاب‌ها، پهنه‌ای
آبی می‌شود. گفتنی است که اگر جریان آب در حوض تالاب مُره ادامه‌دار باشد از آن
سرریز می‌کند و به‌سوی دریاچه‌ی نمک سرازیر می‌شود.
بیش از ۴۰ گونه‌ی گیاهی در تالاب مُره شناسایی شده
است؛ مانند: درمنه‌ی بیابانی، سودا و اسفناج. پرنده‌های کوچ‌رو تالاب نیز ۱۵ گونه‌اند.
این تالاب تا میانه‌ی بهار زیستگاه پرندگان کوچ‌رو است. تنجه، کاکایی، آبچلیک و
حواصیل شماری از پرندگان تالاب مُره هستند.
گفتنی است که در سال‌های دور دو گونه‌ی جانوری جبیر
(:آهوی بومی) و گور ایرانی در این گستره دیده شده است.
تالاب حوض سلطان
تالاب حوض سلطان؛ این تالاب در شمال شهرستان قم جای
دارد. گستره‌ی آن به بیش از ۳۷ هزار هکتار می‌رسد و از پست‌ترین جاهای فلات ایران
به شمار می‌رود. این گستره از دید زیست‌شناسی و دیرینه‌شناسی درخور ارزش بسیار
است.
آب تالاب حوض سلطان بسیار شور است. این شوری از
مرکز تالاب به‌سوی بیرون کاهش پیدا می‌کند. از سوی دیگر، حوزه‌ای کم‌باران شناخته
می‌شود. سالانه ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلی‌متر بارش باران در این پهنه گزارش شده است.
تالاب حوض سلطان زیستگاهی مهم برای پرندگان به‌شمار
می‌رود. در پیرامون آن، پرندگان کوچ‌رو زندگی میکنند. هوبره یکی از پرندگان کوچ‌رو
پیرامون تالاب است. سارگپه، دلیجه، شاهین و کبوتر نیز در این پهنه دیده می‌شوند.
پستاندارانی چون خرگوش، شغال و موش صحرایی و خزندگانی مانند بزمجه، آگاما (گونه‌ای
مارمولک)، ارمیاس کویر، افعی و سوسمار برخی از حیات‌وحش تالاب‌اند. بر روی‌هم، در
این گستره چهار گونه پستاندار، پنج گونه پرنده و پنج گونه خزنده شناسایی شده است.
پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افزون‌بر ۲۴۰ گونه موجودات هوازی مانند جلبک‌ها، باکتری‌ها
و قارچ‌ها در تالاب زیست میکنند.
پوشش گیاهی تالاب حوض سلطان بیش از ۴۰ گونه است. به‌ویژه
این‌که شماری از آن‌ها گیاهان دارویی درخور توجهی دارند. درمنه‌ی بیابانی، اشنان،
تاغ‌زرد و سیاه، سودا و اسفناج در این تالاب رویش میکنند.