توضیحات
جاذبه هابی گردشگری و مناطق تاریخی
از ابتدای شکلگیری شهر شیراز تاکنون
بناهای تاریخی بسیاری در این شهر ساخته شده است اما با گذشت سالها بسیاری از آنها
از بین رفتهاند. در حال حاضر بیشترین آثار تاریخی و دیدنی که در شهر شیراز پابرجا
است مربوط به دوران زندیه و قاجاریه میباشد. در ادامه برای آشنایی مسافران نوروزی
برخی از این آثار معرفی خواهد شد.
دروازه قرآن
دروازه قرآن یکی از
نمادهای مهم شهر شیراز محسوب می گردد که در شمال شهر شیراز و ابتدای ورودی آن قرار
دارد و قدمتش به قرن چهارم و به دوره آل بویه می رسد. این طاق به دستور عضدالدوله یکی
از مهمترین حاکمان این شیراز ساخته شد و قرآنی بر فراز آن گذاشته تا مسافرینی که
از شهر خارج می شوند از زیر این قرآن عبور کنند تا به سلامت سفر خود را به پایان
رسانند. در دوره تیموری، شاهزاده ابراهیم سلطان فرزند شاهرخ و نوه تیمور، قرآنی
نوشت که به قرآن هفده من مشهور بود و آن را بالای این طاق قرار دادند و امروزه این
قرآن را می توان در موزه پارس در باغ نظر مشاهده نمود. این طاق با گذر ایام دچار
تخریب و شکستگی شد تا این که در دوره زندیه، کریمخان مرمّت مفصلی بر روی آن انجام
داد. در دوره قاجار نیز شخصی به نام محمدزکیخان از خاندان نوری نیز این طاق را
مرمت نمود. در سال 1316 ه.ش استاندار وقت فارس دروازه قرآن را تخریب کرد تا این که
در سال 1327 ه.ش یکی از بازرگانان این شهر یعنی حسین ایگار مشهور به اعتمادالتجار
با هزینه شخصی خود، طاق کنونی را بازسازی کرد و بعد از مرگ نیز خودش در این بنا
دفن شد.
باغ جهان نما
باغ جهان نما به فاصله نزدیکی از آرامگاه حافظ قرار گرفته و
یکی از زیباترین باغ های شیراز است تا جایی که ابن عربشاه مورخ عصر تیموری آن را
((زینت الدنیا)) معرفی می کند. باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در
شیراز همچون سایر باغ های نامدار آن دوره مورد توجه وی واقع شد، به طوری که در
اطراف سمرقند که پایتخت او بود باغی همانند آن احداث کرد و آن را جهان نما نامید.
این باغ در دوره صفویه نیز آباد بوده اما بعد از آن و در کشمکش های بین مدعیان
سلطنت مورد تخریب واقع شد تا اینکه کریمخان زند این باغ را در سال 1185 ه.ق حصار
کشید و عمارتی را در وسط آن و آب انباری در کنار آن ساخت. در اطراف عمارت نیز
خیابان کشی های زیبا و درخت کاری مفصلی به عمل آمد. در دوره قاجار نیز این باغ
آباد و باشکوه بود و عمارت باغ محل پذیرایی مهمانان حکومت قرار گرفت. میرزا حسن
فسایی در کتاب خود در خصوص موقعیت باغ می نویسد: ((جعفرآباد نام قدیمی باغ جهان
نماست که در جانب مشرقی آن باغ افتاده و مصلی نام صحرائی است در مغربی آن که مردم
شیراز آمده، در آن جا نماز حاجت گذارند)).
باغ دلگشا
باغ دلگشا به فاصله نزدیکی از آرامگاه سعدی و در پایه کوه
فهندژ قرار دارد. سابقه آبادانی و وجود باغ دلگشا نه تنها به پیش از دوره سلسله آل
اینجو و آل مظفر می رسد، بلکه وجود این باغ در پیش از اسلام یعنی دوره حکومت
ساسانیان هم قطعی است زیرا این باغ در نزدیکی مظهر کاریزی کهن و در حریم قلعه
بسیار قدیمی مشهور فهندژ یا پهندر بوده است. آب قنات سعدی از روزگار گذشته تاکنون،
باغ دلگشا و چند باغ دیگر و کشتزارهای اطراف را آبیاری می کرده است. در دوره حکومت
تیمور گورکانی بر فارس نیز این باغ آباد بوده و تیمور پس از دیدن این باغ، دستور
ساخت باغی بزرگ به همین شیوه و همین نام را در سمرقند داده است. در دوره صفوی و
افشاری نیز این باغ جزو باغ های آباد شیراز بود اما با حمله نادرشاه به شیراز
صدمانی به آن وارد شد تا اینکه در زمان کریمخان زند بار دیگر احیاء گردید. در دوره
قاجار این باغ مورد مرمت حاج ابراهیم خان معتمدالدوله قرار گرفت و در سال 1236
هجری شاهزاده رضاقلی میرزا نایب الایاله آن را خریداری و مرمت نمود و ایوان دو
ستونی را به آن اضافه نمود و عمارت کلاه فرنگی را در آن احداث کرد. در سال 1260
هجری میرزا علی اکبر قوام الملک(قوام اول) آن را خریداری و عمارت را تعمیر نمود و
حصاری اطراف باغ کشید. آخرین مالک باغ، خورشید کلاه لقاءالدوله دختر قوام الملک
بود که با خانواده خود در آن زندگی می کرد. در سال 1348 این باغ توسط شهرداری
خریداری شد. امروزه عمارت وسط باغ به موزه تبدیل شده و بازدیدکنندگان می توانند
همه روزه از آن بازدید کنند.
آرامگاه خواجوی کرمانی
کمال الدین ابوالعطا محمود بن علی بن محمود متخلص به خواجو
در کرمان شد. در خصوص سال تولد او نظرات مختلفی ذکر شده که از 679 تا 689 هجری
قمری را شامل می گردد. خواجو شاعری خود را از دربار امیر مبارزالدین محمد مظفری در
یزد شروع کرد و سپس به دربار شاه شیخ ابواسحق اینجو در شیراز آمد. خواجو چندی از
عمر خود را در بغداد گذراند و در سفرهای خود با بسیاری از معاریف و شعرا و ادبا
آشنا شد. اشعار خواجو مشتمل بر پنج مثنوی است که آن را خمسه خواجو می نامند و
دیوانش مشتمل بر قصاید، غزلیات، مقطعات و رباعیات می باشد. خواجه در سال 742 هجری
قمری در شیراز درگذشت و در تنگ الله اکبر مدفون گشت.
آرامگاه خواجه عمادالدین محمود
قبر عمادالدین محمود در فاصله کمی از نقش برجسته فتحعلیشاه
و در دهانه طاقی در تکیه مشرقی قرار دارد. با توجه به اینکه در طول تاریخ، هیچ
گزارشی مبنی بر وجود قبرستانی عمومی در این مکان به چشم نمی خورد، می توان حدس زد
که دفن این وزیر بر اساس وصیت پیش از فوت بوده و یا به تدبیر خانواده، چون او اهل
کرمان بوده و ارادتش به خواجو و آرمیدن در مجاورت او دور از ذهن نیست. عمادالدین
محمود وزیر شاه شیخ ابواسحاق اینجو بود و در حوادث فارس نقش عمده ای داشت. بین
درگیری امیر مبارزالدین محمد مظفری و شیخ ابواسحاق اینجو، مامور شد تا دوباره
اعتماد حاکم مظفری را به دست بیاورد. بعد از قتل شیخ ابواسحاق، او به تبریز رفت و
در آن جا به وزارت رسید. از اواخر عمر او اطلاعی در دست نیست و بعد از مرگ در
نزدیکی خواجوی کرمانی دفن شد. حافظ در مدح این وزیر شیعه، غزلی سروده است. او می
گوید:
بیار جام لبالب بیاد آصف عهد
وزیر ملک سلیمان عماد دین محمود
بود که مجلس حافظ به یمن تربیتش
هر آنچه می طلبد جمله باشدش موجود
تکه مشرقین
تکیه
مشرقین نام تکیه ای رو به مشرق در کوه خواجو است. در این مکان دو سه غار وجود دارد
که محل عبادت و ریاضت بوده و در جلو دهنه یکی از این غارها، طاق ضربی بلندی موجود
است که قبر خواجه عمادالدین محمود در زیر آن قرار دارد.
ارگ کريمخانی
ارگ کريمخاني در دوره کريمخان زند ساخته شده است و در آن، خانواده خان زند و محارم
ايشان زندگي ميکردند. اين ارگ
که هنوز بسيار زيبا، مجلل و پابرجاست، در مرکز شهر شيراز قرار دارد.
حمام وکیل
يکي از زيباترين و کاملترين حمامهاي خزينهاي ايراني، حمام وکيل ميباشد. اين حمام که جزء آثار مجموعه زنديه است، در غرب
مسجد وکيل قرار گرفته و يکي از شاهکارهاي دوران زنديه به شمار ميرود. هم اكنون اين حمام به موزه گرمابه تبديل شده است.
نارنجستان قوام
درخيابان لطفعليخان زند و محله «درب شيخ»، بنايي از
دوران قاجار برجاي مانده که متعلق به خاندان قوامالملک بوده است. آيينهکاري، نقاشي، کاشيکاري، گچبري و منبتکاري اين بنا از شاهکارهاي دوران قاجار ميباشد، در حال حاضر زيرزمين اين بنا نیز به موزه آثار
تاریخی تبدیل شده است.
خانه زينت الملک
در
نزديکي نارنجستان قوام، به فاصلة يک کوچه و در غرب آن، خانة زينت‌الملک قرار دارد. اين ساختمان زيبا
متعلق به خاندان قوامالملک و مشهور به منزل زينت‌الملک است. اين ساختمان (اندروني قوام) منزل و محل رفت و آمد محارم
بوده است. اين ساختمان دارای زيرزميني بزرگ میباشد که هم اکنون به
موزه يا گنجينة تاريخ فارس تبديل شده است.
هفت تنان
از ديگر
بناهاي کريمخان
زند، باغي مصفا در دامنة کوه چهل‌مقام به نام هفت‌تنان است (در زبان عامه مردم هفت‌تن ناميده مي‌شود). بقعة هفت‌تنان در سه‌راهي بلوار هفت‌تنان قرار دارد و علت نام‌گذاري آن به هفت تنان، اين است که
قبر هفت نفر از عارفان و درويشان قرن‌‌هاي گذشته در ميانة حياط آن قرار
دارد.
آرامگاه
مشاهیر
در
لابلای متون فارسی و تاریخ، شهر شیراز
را به نامهای گوناگونی خواندهاند. شهر عرفان، شهر شاعران، دیار شاعران، مدفن سعدی،
تربت حافظ و دیار حافظ از جمله نامهایی است که به خاطر وجود آرامگاه مشاهیر بزرگ ادبی
و عرفانی بر این شهر نهادهاند. این شهر مدفن شاعران بزرگی است که مدتهاست نقاب
برخاک آن نهادهاند.
آرامگاه حافظ
حافظيه، آرامگاه خواجه شمسالدين محمد، مشهور به حافظ،
شاعر و غزلسراي نامدار شيرازي ميباشد که 65 سال پس از به خاك سپردن او در مصلي، ساختماني
گنبدي شكل بر فراز قبرش ساخته شد. از آن پس تاکنون تعميراتي در
آن انجام شده است. در دوره كريمخان زند نیز
اين بنا بازسازي شد و او سنگ قبري براي آن فراهم كرد كه هنوز بر روي قبر حافظ باقي
مانده است. اين تعميرات و بازسازي‌ها همچنان ادامه دارد.
آرامگاه سعدی
آرامگاه شيخ مصلح الدين عبدالله مشهور به «سعدي» از
شاعران پرآوازه شهر علم و ادب شيراز ميباشد که در کوي و تنگ سعدي، در شمال شيراز قرار دارد. از
زمان درگذشت سعدي تا به امروز آرامگاه وي را افراد بسياري بازسازي کردهاند و در دوران زنديه، کريمخان بناي ارزشمندي بر قبر سعدي ساخت و سنگ مزاري که هنوز
هم باقي است را فراهم و بر آن نصب کرد. اين تعميرات و بازسازي‌ها همچنان ادامه دارد.
آرامگاه خواجوي کرماني
خواجو از ديگر شاعران نامدار پارسيگوي است که در زمينه
شعر، صاحب سبك بوده و سخنوري توانا بوده است. آرامگاه وي در تنگ الله اکبر و کمي
بالاتر از دروازه قرآن قرار گرفته است. اين مكان يكي از گردشگاههاي مهم و ديدني
شيراز ميباشد.
موزه
ها وخانه های قدیمی
سرزمین
تاریخی و غنی ایران که خود از ده کشور با آثار فرهنگی ـ تاریخی برتر جهان است، نیز
در دوره قاجاریه تأسیس موزه را در دستور کار قرارداد و نخستین موزه ایران به دستور
ناصرالدین شاه به وجود آمد. از آن پس تاکنون، موزههای فراوانی در سرتاسر کشورمان
به بهرهبرداری رسیده است و در این میان، شیراز، از نخستین شهرهایی بود که صاحب
موزه شد و هماکنون نیز این شهر زیبا و تاریخی به عنوان «شهر موزه» معرفی شده است.
در ادامه، برخی از مهمترین موزههای شیراز معرفی میشود.
موزه پارس
موزة پارس در باغ نظر و روبه‌روي ارگ کريم خاني قرار دارد. ساختمان اين موزه از
بناهاي دورة کريمخان زند است و در آن آثاري از دوران‌هاي پيش از تاريخ و پس از اسلام نگهداري مي‌شود.
موزه گرمابه وکیل
موزه
گرمابه در حمام وکیل قرار دارد. در این موزه با سنتها و آداب و رسوم شستشو و
استحمام در گرمابه که ریشهای کهن در فرهنگ ایرانیان داشته است آشنا میشویم. در
فضای حمام وکیل با استفاده از مجسمههای مومی استحمام مردم در دورههای مختلف به
نمایش درآمده است.
باغ
ها و پارک ها
شهر شیراز با داشتن بیش از یک هزار و پانصد هکتار باغ و
دهها هکتار بوستان، از کلانشهرهای سرسبز کشور است که به همین خاطر و همچنین داشتن
آب و هوای معتدل در طول سال، به خصوص فصل تابستان و نوروز گردشگران فراوانی را از
نقاط مختلف و حتی کشورهای دیگر پذیرا است. در ادامه، به برخی از این باغها و
بوستانها اشاره میشود.
باغ آرام
اين باغ كه در بلوار ارم جاي دارد، يكي از زيباترين باغهاي شيراز و ايران است و درختان سروناز آن شهرت جهاني
دارند. اين باغ داراي عمارتي سه طبقه و زيبا به سبک قاجاريه ميباشد که از نظر معماري، نقاشي، كندهكاري، کاشيکاري و گچبري از شاهکارهاي دوران قاجار به شمار ميآيد.
باغ عفيف آباد
باغ عفيفآباد يا باغ گلشن به وسيله ميرزا علي محمدخان
قوامالملک ساخته شده است. اين باغ يکي از باغهاي تاريخي و زيباي شيراز است که در آخر خيابان عفيفآباد قرار گرفته است و 127 هزار متر مربع گستردگي دارد.
درون باغ، کاخ بسيار زيبايي قرار دارد که با کاشيکاريهاي زيبا و ستونهاي سنگي همانند ستونهاي تختجمشيد تزيين شده است. در اين باغ قهوه خانه سنتي، حمام خزانهاي و دو موزهي نظامي و عبرت
وجود دارد.
اماکن
زیارتی و متبرکه شهر شیراز
شیراز
مهمترین شهرهای مذهبی ایران است؛ شهری که مقام معظم رهبری آن را سومین حرم اهلبیت
(ع) و سومین شهر مذهبی ایران اسلامی نامیدهاند.
بیشک،
حضور امامزادگان بزرگ و واجبالتکریم در شیراز و مرقد مطهر آنان در این شهر بر
عظمت و معنویت آن افزوده و سفر سالیانه چندین میلیون نفر از هموطنان از دورترین
نقاط کشور به منظور زیارت بارگاه این بزرگواران به خصوص حضرت شاهچراغ (ع) نشانی
بزرگ از معنویت شیراز است.
حرم مطهر حضرت احمدبن موسي شاهچراغ(ع)
بارگاه حضرت
شاهچراغ برادر امام رضا(ع) در خيابان احمدي قرار دارد و از مهمترين زيارتگاههاي عاشقان خاندان عصمت و طهارت در شيراز است. حرم آن
حضرت از ابتدا تاكنون مرمت هاي بسياري بر خود ديده است و همچنان نيز طرح توسعه آن
ادامه دارد. هم‌اكنون اين
آرامگاه، موزه‌اي دارد كه
اشياي باارزشي را در خود جاي داده است. كتابخانه تازه تأسيس حرم نيز
از منابع ارزشمند و مكتوب در فارس به شمار ميرود. اين آرامگاه همواره زيارتگاه اهل دل و حاجتمندان
بوده است.
حرم مطهر حضرت سيد مير محمد (ع)
سيد ميرمحمد(ع)، برادر سيد ميراحمد(ع) و فرزند ديگر امام
موسي كاظم(ع) است. آرامگاه وي در ضلع شمال شرقي حرم مطهر حضرت احمدبن موسي شاهچراغ(ع) قرار دارد و از
زيارتگاههاي مهم شيراز
به شمار ميرود.
حرم سيد علاءالدين حسين(ع)
حضر سيد علاءالدين حسين(ع)، فرزند امام موسي کاظم(ع) و
برادر احمدابن موسي شاهچراغ ميباشد. بقعه آن
حضرت در شيراز به «آستانه» شهره است. بناي حرم مطهر حضرت سید علاءالدین حسین (ع)
در میدان حسینی شهر شیراز واقع میباشد.
مسجد وکيل
يكي از شاهکارهاي هنر معماري دوران زنديه، مسجد وکيل ميباشد
که آن را مسجد سلطاني نيز ناميدهاند. اين مسجد در خیابان طالقانی و در نزديكي
بازار وکيل قرار دارد. اهميت آن به داشتن منبري است که 14 پله به نيت چهارده
معصوم(ع) از جنس سنگ مرمر يكپارچه دارد.
مسجد جامع عتیق
کهنترين مسجد شيراز، مسجد جامع عتيق ميباشد که مسجد جمعه يا مسجد آدينه نيز ناميده شده است. در ميانه اين
مسجد، ساختمان اتاق مانندي قرار دارد که آن را «خداي خانه» يا «دارالمصحف» ميخوانند و محل نگهداري جزوات قرآن
مجيد و مکان تلاوت آنها بوده است. این مسجد درشرق حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع) واقع
گردیده است.
مسجد نصيرالملک
اين مسجد در خيابان لطفعلي خان زند قرار دارد و از ديدگاه کاشيکاري، ارزندهترين
مسجد ايران است. اين مسجد داراي مقرنس کاريهاي بسيار زيبايي ميباشد که در ايران بيهمتاست.