۱- روزه: که از واجبات بر مؤمنین است. روزه وسیله‌ای است جهت تربیت روح و روان انسان. البته، روزه مختص بدن نیست بلکه روزه زبان، چشم، نفس، قلب، روح و سر نیز ضروری است. روزه زبان عبارتست از: محافظت و نگهداری زبان از دروغ و غیبت و تهمت و امثال این‌ها.
روزه چشم عبارت است از: خودداری نمودن چشم از نگاه کردن به مناظر ممنوعه و حرام. روزه گوش عبارت است از: خودداری کردن از شنیدن سخنان لغو و بیهوده و غیبت و… روزه نفس که عبارت است از: ترک آرزوها و آمال دنیوی و ترک شهوات نفسانی، روزه قلب که عبارت است از: تخلیه قلب از محبت دنیا و زینت‌های آن. روزه روح عبارت است از: تخلیه آن از آرزوی نعمت‌های اخروی. روزه سر عبارت است از: قطع نمودن از غیرخدا و باز داشتن روح و روان از غیر او. پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: «روزه سپری در برابر آتش است. روزه بگیرید تا تندرست شوید. برای هر چیزی زکاتی است و زکات بدن‌ها روزه‌داری است. »
۲- قرائت قرآن: در احادیث آمده است که ماه رمضان بهار قرآن است. امام صادق(ع) می‌فرمایند: «با قرآن به استقبال قرآن بروید. ضمن اینکه ثواب قرائت یک آیه از قرآن در ماه مبارک رمضان برابر است با یک ختم قرآن در ماه‌های دیگر. »
۳- دعا و استغفار: ماه رمضان ماه دعا و استغفار است. روایت شده که امام زین‌العابدین(ع) در این ماه جز به دعا و تسبیح و استغفار و تکبیر لب نمی‌گشود. چراکه طبق فرموده پیامبر(ص) : «دعای روزه‌دار ردّ نمی‌شود. »
۴- خواندن ادعیه مخصوص ماه مبارک رمضان که در هر روز و برای تعقیبات نماز وارد شد. مثل دعای یا علی یا عظیم… و دعای اللهم ادخل علی… و دعای افتتاح و دعای سحر و دعای افطار و...
۵- غسل نمودن در این ماه که ثواب بسیار دارد.
۶- خواندن نمازهای مخصوص ماه مبارک رمضان
۷- افطار که از لحظات بسیار معنوی در ایام رمضان است. خداوند در این زمان هزار هزار کس یعنی یک میلیون نفر را در هر روز از ماه رمضان از آتش جهنم نجات می‌دهد. ضمناً یکی از اعمال پسندیده و خوب ماه رمضان افطاری دادن به روزه‌داران است که طبق روایت از امام صادق (ع) آمده است که افطاری دادن در ماه رمضان اجر کسی را دارد که ۳۰ بنده مؤمن را آزاد کرده باشد.
۸- سحر: پس از افطار، سحر هم از لحظات پر معنویت ایام رمضان است که ادعیه و اعمال مخصوص دارد. در حدیثی آمده است که (حق تعالی و ملائکه صلوات می‌فرستند بر آن‌ها که استغفار می‌کنند در سحرها و سحری می‌خورند) خواندن نماز شب و نافله، دعا و استغفار و… هم از اعمال سحر است.
۹- نیکی در حق مؤمنان، صله رحم، رسیدگی به درماندگان و مستحقان، صدقه و انفاق، خواندن نمازهای واجب و مستحبی، صلوات بر پیامبر (ص)، دعا در حق مؤمنان و گذشتگان، قرائت قرآن و ادعیه، استغفار، یتیم نوازی و… از اعمال این ماه مبارک است.
14 حدیث در ارتباط با ماه مبارک رمضان
1- رمضان و افزایش حسنات
پیامبر صلى الله علیه و آله فرمودند:
شَهرُ رَمَضانَ شَهرُ اللّه عَزَّوَجَلَّ وَ هُوَ شَهرٌ یُضاعِفُ اللّهُ فیهِ الحَسَناتِ وَ یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ وَ هُوَ شَهرُ البَرَكَةِ؛
ماه رمضان، ماه خداست و آن ماهى است كه خداوند در آن حسنات را مىافزاید و گناهان را پاك مىكند و آن ماه بركت است.
(بحارالأنوار، ج 96، ص 340، ح 5)
2- روزه ماه شعبان
امام صادق (علیه السلام) فرمود:
من صام ثلاثة ایام من اخر شعبان و وصلها بشهر رمضان كتب الله له صوم شهرین متتابعین؛
هر كس سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و به روزه ماه رمضان وصل كند خداوند ثواب روزه دو ماه پى در پى را برایش محسوب مىكند.
(وسائل الشیعه، ج7، ص 375، ح 22)
3- روزه خوارى
امام صادق (علیه السلام) فرمود:
من افطر یوما من شهر رمضان خرج روح الایمان منه؛
هر كس یك روز ماه رمضان را (بدون عذر)، بخورد - روح ایمان از او جدا مىشود
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 181، ح 4 و 5 _ من لا یحضره الفقیه ج 2 ص 73، ح 9)
4- رمضان ماه خدا
امام على (علیه السلام) فرمود:
شهر رمضان شهر الله و شعبان شهر رسول الله و رجب شهرى؛
رمضان ماه خدا و شعبان ماه رسول خدا و رجب ماه من است.
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 266، ح 23)
5- رمضان ماه رحمت
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود:
هو شهر اوله رحمة و اوسطه مغفرة و اخره عتق من النار؛
رمضان ماهى است كه ابتدایش رحمت است و میانهاش مغفرت و پایانش آزادى از آتش جهنم.
(بحار الانوار، ج 93، ص 342)
6- فضیلت ماه رمضان
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود:
ان ابواب السماء تفتح فى اول لیلة من شهر رمضان و لا تغلق الى اخر لیلة منه؛
درهاى آسمان در اولین شب ماه رمضان گشوده مىشود و تا آخرین شب آن بسته نخواهد شد.
(بحار الانوار، ج 93، ص 344)
7- اهمیت ماه رمضان
رسول خدا (صلى الله علیه و آله) فرمود:
لو یعلم العبد ما فى رمضان لود ان یكون رمضان السنة؛
اگر بنده «خدا» مىدانست كه در ماه رمضان چیست [چه بركتى وجود دارد] دوست مىداشت كه تمام سال، رمضان باشد.
(بحار الانوار، ج 93، ص 346)
8- قرآن و ماه رمضان
امام رضا (علیه السلام) فرمود:
من قرا فى شهر رمضان ایة من كتاب الله كان كمن ختم القران فى غیره من الشهور؛
هر كس ماه رمضان یك آیه از كتاب خدا را قرائت كند مثل اینست كه درماههاى دیگر تمام قرآن را بخواند.
(بحار الانوار ج 93، ص 346)
9- شب سرنوشتساز
امام صادق (علیه السلام) فرمود:
راس السنة لیلة القدر یكتب فیها ما یكون من السنة الى السنة؛
آغاز سال (حساب اعمال) شب قدر است. در آن شب برنامه سال آینده نوشته مىشود.
(وسائل الشیعه، ج 7 ص 258 ح 8)